In de 16^e eeuwwas Spanje dé koploper op het gebied van mode. Spaanse kledingstijlen beïnvloedden de hele wereld en de traditionele kledij was alom bekend om haar elegantie en decoratie. Met het groeien van het Habsburgse Spanje werd de Spaanse mode zoals de Spaanse capes, vertugados en korsetten populair in heel West-Europa. Vertugados waren klokvormige hoepelrokken gemaakt van baleinen, doeken en ingewikkelde constructies met draad onder de kleding van de vrouw. Deze stijl was omslachtig voor Renaissance vrouwen, vooral omdat het uren duurde voordat je als vrouw aangekleed was.

Spaanse traditionele kleding werd sterk beïnvloed door de Moorse cultuur, die delen van het Iberisch schiereiland vanaf 711 tot 1492 gedomineerd heeft. De Moorse cultuur introduceerde de naald en populariseerde hiermee de prachtige borduursels. Ook maakten ze het gebruik van juwelen (vaak als knopen), zware parfum en kettingen populairder. De kleur zwart werd populair voor speciale evenementen en zowel mannen als vrouwen droegen zware gouden kettingen met edelstenen. Daarnaast werd Spaanse kleding vaak gemaakt van dure en zware stoffen en versierd met gouden of zilveren draden.

Het is deze Spaanse mode en bijbehorende kleding helaas niet gelukt te evolueren met de snel veranderende tijden. Als gevolg daarvan verouderde de Spaanse kleding en maakte het plaats voor de Franse Dominantie. Steden zoals Parijs waren innovatiever en begonnen vanaf de 17^e eeuw de positie als koploper van Europese mode over te nemen.

Vandaag de dag is de Spaanse mode erg modern, maar de traditionele Spaanse kledij wordt nog steeds gebruikt voor speciale gelegenheden. Flamenco danseressen dragen nog steeds hun typisch Spaanse jurken in rood, zwart of wit met hun haar in een knot en een roos achter hun oor. De mannelijke Flamencodansers dragen traditionele kostuums die bestaan uit zwarte of rode overhemden met een klassieke broek. Toch is ook de kledingstijl in de Flamenco aan modetrends onderhevig.

Kostuums van traditionele Spaanse stierenvechters zijn door de jaren heen ook ongewijzigd gebleven. Het zijn uitgebreide kostuums geïnspireerd door flamboyante 18^e-eeuwse Andalusische kleding. Ze staan bekend als traje de luces (‘kostuums van het licht’) en zijn gemakkelijk te onderscheiden van anderen door het gebruik van pailletten, gouden en zilveren draden en gedetailleerd borduurwerk.

Naast de Spaanse kostuums voor speciale gelegenheden heeft elke regio in Spanje haar eigen traditionele kledij en Spaanse jurken. Ze worden niet vaak gedragen, maar vaak kun je een glimp opvangen tijdens regionale feesten en parades.

Een groot deel van de traditionele Spaanse kledij is voor speciale gelegenheden en feesten. De meest voorkomende stukken die ook vandaag de dag nog gebruikt worden zijn: de mantilla, de peineta en het gilet. De mantilla is een traditioneel Spaanse sluier die vaak tijdens religieuze feesten en Spaanse bruiloften gedragen wordt. Het is een lichte sjaal van kant of zijde die over het hoofd en/of schouders gedragen wordt. De peineta is een grote, decoratieve kam die in het haar geplaatst wordt om de mantilla vast te houden. Het is een bruinachtige kam met een speciaal uiterlijk en lange pinnen om de sluier nog hoger te maken. Het wordt gebruikt bij speciale gelegenheden en is eeuwen geleden ontstaan waardoor het een traditioneel stukje Spaanse kledij is. De Spaanse gilet komt van het Spaanse woord jileco, orchaleco in het moderne Spaans. Het is een mouwloze jas en een belangrijk stuk in de traditionele kledij. In de 19^e eeuw was het een geborduurd lijfje in de vorm van het body gedeelte van een jas, gebruikt voor nette gelegenheden. Tegenwoordig worden ze gebruikt voor extra warmte buitenshuis.

We weten allemaal dat Spanjaarden zich boven gemiddeld vaak in de buitenlucht bevinden, vooral in de lente en in de zomer, wanneer de avondtemperaturen zich nog steeds boven de 20 graden bevinden. Spanjaarden gaan naar cafés, pakken een terrasje op de vele, prachtige pleinen of nuttigen hun Spaanse biertje op hun eigen terras thuis. Er zijn genoeg plaatsen om heerlijk te relaxen in de gezonde buitenlucht. Toch kwamen de jongeren eind jaren ’90 met een nieuw idee!

• Neem een fles mee en enjoy de Spaanse sfeer met de jongeren op stadspleinen. Een botellón is bedoeld voor gezellige zomeravonden.
• Gitaren en soms een heel keyboard worden meegebracht om de (flamenco) muziek zelf te maken voor het ultieme Spaanse gevoel.
• Regels zorgen ervoor dat de sociale bijeenkomsten niet uit de hand lopen.

Het fenomeen botellón is heel beroemd in Spanje, maar vliegt nu ook langzaam over naar landen als België en Ierland. De oorsprong van de botellón ligt in de Spaanse autonome staat Andalusië, waar mensen eind jaren ’80 alcohol in winkels begonnen te kopen en de flessen mee naar buiten namen om ook ’s avonds nog van de aangename temperatuur te genieten. Botellón is het Spaanse woord voor ‘fles’. Vooral Spaanse jongeren namen deze gewoonte over. Men zegt dat de voornaamste reden voor het zelf kopen van bebidas is dat je op deze manier goedkoper kunt uitgaan. Door de jaren heen werd het steeds populairder en kwamen vrienden in de zomer en lente ieder weekend bij elkaar in parkjes en op stadspleinen om met z’n allen een drankje te doen. In veel gevallen wordt er een gitaar meegenomen om die echte Spaanse sfeer erin te brengen. Vrienden zingen met elkaar, klappen op de ritmes van de flamenco en dansen. Het draait allemaal om gezelligheid, het samenzijn met vrienden, relaxen in de buitenlucht en genieten van een klein drankje. Bier, sterke drank en wijn gemixt met frisdrank (typisch Spaans) zijn alcoholische dranken die in Spanje vaak voor een botellón worden gebruikt. Na een botellón gaan de jongeren terug naar huis of vervolgen ze hun feestje in een bar of discotheek.

Niet iedereen in Spanje is het tegenwoordig nog met het fenomeen eens, aangezien het soms voor wat overlast kan zorgen. Om iedereen tevreden te houden, is de regel dat er niet overal meer een botellón gehouden mag worden. Sommige parken worden ’s nachts gesloten en politie loopt rond om het rustig te houden. Tegenwoordig is het verboden om alcohol te nuttigen op straat, maar mag er wel bijeengekomen worden op stadspleinen. Het is voor veel jongeren dan ook verleidelijk toch een klein drankje mee te nemen. Spanjaarden houden van gezelligheid en genieten van het leven. Zij houden de gezelligheid op straat er ook ’s avonds nog in en toeristen kunnen soms meegenieten van de muziek en de dans die ze daarbij produceren.

Tomatenfestival in Spanje

‘La Tomatina’ is een zeer populair tomatenfestival in Spanje waarbij zo’n 45.000 mensen tomaten naar elkaar gooien. Het vindt ieder jaar plaats in Buñol op de laatste woensdag van augustus. Buñol is een klein dorpje op 40 km van de Spaanse stad Valencia. Het festival is al meer dan 60 jaar oud en ieder jaar komen er weer meer mensen van over de hele wereld op het tomaten gooien af.

• Het begon allemaal in 1945 tijdens een parade van reuzen en groothoofden (Los Gigantes y Cabezudos) toen een groepje kwajongens tijdens een vechtpartij met tomaten begonnen te gooien. Het is nu één van de meest populaire festivals van Spanje.
• Het begint de avond ervoor al wanneer, als onderdeel van de traditie, grote pannen paella op een vuur worden bereid. Als de volgende dag om 11 uur het startschot wordt gegeven, vliegen de tomaten je om de oren en zit je letterlijk in de (tomaten)puree. Nog geen 3 uur later is het dorpje helemaal schoon van tomaten en zie je er niets meer van terug.

Geschiedenis van ‘La Tomatina’

Het is altijd interessant om te weten hoe een evenement begon, vooral bij zo’n merkwaardig en grappig evenement als ‘La Tomatina’. Tijdens het evenement van de zogenaamde ‘Los Gigantes y Cabezudos’ ontstond er plotseling een vechtpartij en plunderden een aantal kwajongens een groentenstal en begonnen ze met tomaten gooien. Ze werden opgepakt en moesten betalen voor de gemaakte schade. Merkwaardig is dat dezelfde jongens een jaar later op dezelfde dag weer met tomaten begonnen te gooien die ze dit keer van huis meegenomen hadden. Weer werden ze opgepakt. Na dit enkele jaren vol gehouden te hebben werd het een traditie, maar zonder officiële status.

Helaas werd de traditie in 1957 verbroken door een verbod. Er volgde een straf voor de mensen die wel tomaten gooiden. Er werd door de bewoners een begrafenis gehouden, waarbij ze een kist met een tomaat droegen en hebben begraven.

Een paar jaar later was het toch toegestaan om de traditie voort te zetten, echter met strenge regels. Vanaf dat moment ging het hard. De traditie werd steeds beroemder, het beklimmen van een ingezeepte paal om de ham te pakken te krijgen werd het startschot van het tomaten gooien, in 1975 ontstond er een festivalorganisatie voor het evenement en vanaf 1980 worden alle tomaten zelfs door de gemeente van het dorp gesponsord.

Verloop van het festival

Eigenlijk begint het de avond ervoor al wanneer grote pannen paella op een vuur worden bereid. ’s Ochtends worden alle ramen bedekt om ze zoveel mogelijk voor de rode smurrie te behoeden en dan kan het beginnen. Eerst moet de ingezeepte paal beklommen worden (de winnaar krijgt een grote poot jámon serrano, gerookte ham) en wanneer de top bereikt is roept iedereen: “Tomaten!”. Het vuurwerk wordt afgestoken en het tomaten gooien kan beginnen. Een heel uur lang vliegen de tomaten je om de oren en ben je nergens veilig voor deze rode smurrie. Het duurt maar even en je staat al tot je scheenbenen in de tomatenpuree. Na een uur lang chaos wordt er weer vuurwerk de lucht in geschoten en stopt iedereen met gooien. De grote schoonmaak kan beginnen!

De grote schoonmaak

Overal waar je kijkt zie je rood. Alle huizen, alle mensen en alle gebouwen. Dit lijkt een onmogelijke klus. Toch krijgen ze het ieder jaar weer voor elkaar om na een paar uur de stad weer spik en span te hebben. Deelnemers worden met tuinslangen en met hulp van de brandweer schoongesproeid of nemen simpelweg een duik in de nabije rivier.

Weetjes

Het festival is altijd nog gratis toegankelijk geweest voor iedereen, tot de afgelopen keer in augustus. Aangezien er vorig jaar al 50.000 mensen naar het kleine dorpje kwamen, heeft de festivalorganisatie ervoor gekozen om maximaal 20.000 kaarten te gaan verkopen om zo het bezoekersaantal te beperken.

Daarnaast zijn er een aantal regels tijdens het evenement, maar daar houden vrij weinig mensen zich aan. Zo moet je de tomaat eerst fijnkneden voor er mee gegooid mag worden en mag kleding niet worden afgescheurd. Ook is het niet slim om een trap o.i.d. te beklimmen aangezien je dan het doelwit van zo’n 20.000 mensen wordt.

De lente is begonnen en dat betekent dat Moederdag er weer aankomt! In de meeste landen wordt Moederdag gevierd op de tweede zondag van mei, maar in Spanje en Portugal is de viering op de eerste zondag van mei. 'Día de la Madre', de Spaanse benaming voor Moederdag, is dit jaar dus op 4 mei. Tegenwoordig is deze dag meer een commercieel iets, maar de achterliggende gedachte blijft in elk land hetzelfde: het verwennen van de moeders door een ontbijtje op bed, cadeautjes en het overnemen van de zorgtaken voor een dag.

• In Nederland valt Moederdag dit jaar op 11 mei maar in Spanje wordt het altijd een week eerder gevierd. Dit jaar valt 'Dia de la Madre' op 4 mei.
• De viering van Moederdag in Spanje lijkt meer op een viering van een familieverjaardag. De hele familie komt bijeen en er worden veel cadeaus uitgedeeld. De dag staat natuurlijk in het teken van de moeders, maar gezelligheid en het samen zijn met familie is even belangrijk.

Moederdag heeft verschillende oorsprongen. In het oude Griekenland hoorde het vereren van moeders al bij de ceremonies voor 'Rhea', de 'Grote Moeder der Goden' en in Groot Brittannië stamt deze dag af van de Christelijke feestdag 'Mothering Sunday' dat plaatsvindt op de 4e zondag in de Vastentijd. Pas in 1644 was er een Moederdag in Groot Brittannië zonder kerkelijke achtergrond. In Amerika is Moederdag tegenwoordig een commercieel iets. Hier stamt de viering uit de 19e eeuw nadat een vrouwelijke rechter uit Philadelphia een publiciteitsstunt startte voor Moederdag, een dag die in het teken moest staan voor de waardering voor moeders.

Op 4 mei wordt Moederdag dus in Spanje gevierd. Vele winkeltjes en boetiekjes worden al weken van te voren gedecoreerd en de schappen staan vol met de welbekende Moederdag cadeaus: chocolade, bloemen en wenskaarten. Maar de zelfgemaakte cadeaus en kaarten worden door de moeders veel meer gewaardeerd. Schoolkinderen beginnen daarom ook een paar weken van te voren met het maken van een Moederdag cadeau. Een paar uur per dag spenderen ze aan knutselen op school. Knippen, plakken, kleuren en verven, alles wordt er gedaan om het perfecte cadeau te maken. Natuurlijk met een beetje hulp van hun meesters en juffen. Als de zondag dan eindelijk aangebroken is, wordt er vaak een ontbijtje gemaakt door de vader en kinderen. Daarbij worden de geknutselde Moederdag cadeaus gegeven en de Moederdag gedichten voorgelezen.

In Spanje is het normaal dat Moederdag met de hele familie gevierd wordt en niet alleen met het gezin. Daarom krijgen de moeders ook cadeaus van andere familieleden en is het een gezellige en feestelijke viering met de hele familie. Mei is ook de maand waarin de Heilige Maagd Maria (de moeder van Jezus) geëerd wordt, wat vaak samen gaat met de viering van Moederdag.

Moederdag in Spanje verschilt niet zoveel met de Nederlandse viering. Behalve dat het op een andere dag gevierd wordt en vaak wordt gecombineerd met het eren van de Heilige Maagd Maria, is de intentie hetzelfde. Deze dag staat in het teken van het vertroetelen van de moeders, maar vooral van gezelligheid met het gezin en familie. De beste manier om Moederdag te vieren is vaak door gewoonweg tijd met haar door te brengen.

In het Nederlands noemen we ze hapjes en worden ze gegeten op verjaardagen of als er bezoek is. In Spanje zijn de hapjes niets bijzonders. Sterker nog, het hoort bij de Spaanse manier van leven! De Spaanse tapas worden niet op een gelegenheid gegeten maar als tussendoortje. Van plakjes chorizo naar hele kunstwerken, maar tapas zijn tapas en de Spanjaarden kunnen niet zonder.

• De tapas zijn niet altijd zo uitgebreid als nu geweest. Het begon namelijk allemaal heel simpel met olijven, brood of chorizo. Pas later, toen verschillende culturen met elkaar in aanraking kwamen, werden de tapas beïnvloed en kwamen er meer ingrediënten en dus meer variatie.
• Dat de Spanjaarden tapas eten is in principe wel logisch; ze hebben veel tijd tussen de maaltijden door waarin er niet gegeten wordt en dan is tapas een goede vervanger.
• Er zijn talloze recepten voor de lekkerste tapas. Het is daarom ook niet voor niets dat er veel websites bestaan met tips en uitleg voor het maken van tapas. Daarnaast heeft iedere regio in Spanje zijn eigen specialiteiten.

Zoals eerder vermeld, begon het heel simpel met brood, olijven en chorizo. Dat de tapas nu zo enorm uitgebreid zijn komt door de invloed die de Romeinen, Arabieren en Columbus hier op hebben gehad. De Romeinen ontdekten de olijfolie die hen de middelen gaf om vlees te conserveren en tegelijkertijd smaak te geven aan verschillende producten. De Arabieren brachten noten en specerijen, maar het beste was hetgeen Columbus met zich meebracht: groenten. De tapas was vroeger vaak gratis. Het was een hapje die je bij je glaasje sherry kreeg. De sherrydrinkers uit Andalusië kregen bijvoorbeeld een plakje chorizo bij hun sherry. Het schoteltje met het hapje werd op de drank gezet om het af te dekken en zo de vliegen en andere beestjes te weren. Afdekken is in het Spaans tapar, vandaar het woord tapas. Toen de barretjes doorhadden dat wanneer ze de sherrydrinkers tapas gaven ze meer dronken (door het zoutgehalte van de tapas), ontwikkelden de barretjes meerdere soorten tapas die ze bij de sherry en andere drankjes aanboden zodat de verkoop van de drank steeg.

“Ir de tapas”

De Spanjaarden staan bekend als late eters. Er wordt gedineerd tussen 21:00 en 23:00 uur en soms zelfs pas rond middernacht. Dit betekent dat er veel tijd zit tussen het middag- en avondeten. Een goede oplossing hiervoor zijn de tapas. In het Spaans heet het ir de tapas: het nuttigen van de hapjes in een barretje en de tijd nemen voor vrienden of familie. Het is onderdeel van het sociale leven van de Spanjaarden. Een barretje dat tapas serveert heeft ongeveer 8 tot 12 soorten tapas die zichtbaar bewaard worden onder glazen warmte vitrines die de tapas er overheerlijk uit doen zien. Ze bevatten bijna allemaal knoflook, pepers of paprika, zout en peper. Naast de groenten- en vleestapas zijn mariscos (zeevruchten) ook erg populair; vissoorten als ansjovis, sardines, markreel of inktvis worden vaak gebruikt om heerlijke tapas van te maken. In het noorden van Spanje en sommige andere gebieden zoals Salamanca worden tapas ook wel pinchos (Baskisch: pintxos) genoemd. Een pincho is een klein satéstokje en wordt in het hapje gestoken om de creatie bij elkaar te houden en om het aantal tapas dat een klant in een bar heeft gehad bij te houden. De gemiddelde prijs voor één tapa ligt ongeveer op 1 tot 2 euro, afhankelijk van waar je de tapa nuttigt. Toch zijn tapas tegenwoordig niet alleen hapjes, er kunnen ook halve gerechten of maaltijden van gemaakt worden. Op de menukaart van een restaurant zie je daarom ook vaak raciones (tapasmaaltijd) staan. Het is een grotere portie van de hapjes.

Er zijn talloze tapas recepten met verschillende ingrediënten en variaties zodat er voor iedereen een hapje is. In Spanje heeft iedere regio haar eigen specialiteit. Zo zijn de kustprovincies gespecialiseerd in zeevruchten en maken de barretjes en restaurants in het binnenland van Spanje geweldige creaties met vooral vlees en groenten.

De voeding van tegenwoordig is niet meer zo goed als vroeger. Misschien moeten we dan het voedingspatroon van vroeger weer aannemen! Het Mediterraans dieët is een voedingspatroon gebaseerd op het eten en de eetgewoonten van inwoners rond de Middellandse Zee in het begin van de jaren 60. Dit betreft dus vooral Spanje, Italië, Frankrijk en Portugal.

• De voeding uit de Mediterrane keuken is erg gezond en gebalanceerd. Tegelijkertijd zorgt deze manier van eten er ook voor dat je minder kans op ziekten hebt.
• Dat de inwoners uit het gebied rond de Middellandse Zee zo gezond waren, lag niet alleen de voeding. Naast het eten van vezelrijke maaltijden, namen zij ook echt de tijd om te eten. Iets waar Nederlanders soms nog wat van kunnen leren..
• Het dieët zelf is niet alleen een manier om af te vallen, het is ook te gebruiken om simpelweg gezonder te leven. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat het dieët de kans op ziekten vermindert.

Zoals hierboven al genoemd, is het voedingspatroon gebaseerd op het eten van inwoners rond de Middellandse Zee. Het bestaat vooral uit allerlei soorten vis, groenten en fruit, granen, notenen olijfolie. Daarnaast zijn peulvruchten als kikkererwten, linzen, witte bonen ook populair in gerechten uit het Mediterraanse dieët. Veelvuldig gebruik van knoflooken kruiden mag natuurlijk niet ontbreken. Dit bevat veel gezonde vezels, goede (en precies genoeg) koolhydraten en een overvloed aan antioxidanten. Een simpele maaltijd uit een receptenboek uit de Mediterrane keuken brengt je een gezonde dosis voeding die goed vult. Ieder ingrediënt is echter wel geheel vers en vaak ook nog eens uit eigen tuin. Het feit dat het daar veel goedkoper is om met verse producten te koken dan in bijvoorbeeld Nederland, maakt het veel makkelijker de eetgewoonten van de Mediterrane keuken aan te nemen.

Koken met olijfolie

Iets wat wij wel makkelijk over kunnen nemen, is het gebruik van olijfolie. Het gebruik hiervan is misschien wel het belangrijkste verschil tussen de Middellandse Zee en de andere regio’s. Waar de bevolking van het gebied rond de Middellandse Zee de olijfolie overal voor gebruikt, gebruiken wij overal boter voor. Olijfolie bestaat voor het overgrote deel uit enkelvoudig onverzadigd vet. De vetzuren in deze onverzadigde vetten zorgen voor een verbetering van je cholesterolgehalte en dit zorgt weer voor minder kans op ziektes. Met andere woorden: olijfolie is super gezond! De Mediterrane keuken wordt vooral gewaardeerd door de mediterrane bevolking zelf. De versheid en kwaliteit van de producten en de simpel- en/of puurheid van het gerecht staan centraal. Een drankje bij het eten? Je zou het niet verwachten maar de rode wijn past perfect bij de smaak van het eten, is gezond en het past bij je dieët.

Niet alleen de voeding van de mediterrane bevolking is gezond, ook de leefstijl is iets waar wij Nederlanders misschien wel een voorbeeld aan mogen nemen. Te veel drukte en stress is niet gezond. De inwoners van het Middellandse Zeegebied zijn heel kalm en ontspannen; hun leefstijl is relaxed en ze nemen genoeg tijd om van het eten te genieten.

Het dieët zelf is lang vol te houden doordat de ingrediënten zeer voedzaam zijn en je er goed vol van raakt. Je kunt het dieët het makkelijkst aan de hand van een boek volgen, die je leuke ideeën geeft voor recepten die precies in het plaatje van de Mediterrane keuken passen. Uit recent onderzoek is gebleken dat deze voeding goed voor de gehele gezondheid is en dat het zelfs veroudering van de hersenen tegen gaat. Verder vermindert het de kans op hart- en vaatziekten en kanker. Uit een onderzoek uit 2003 bleek dat de personen die een Mediterraans dieët volgen dat rijk is aan fruit, groenten, granen, olijfolie en vis 25% minder kans hebben te sterven aan kanker. Lang leve het langer leven met het Mediterraanse dieët!

• De naamdag is qua viering vergelijkbaar met je verjaardag. Je krijgt bezoek en kleine cadeaus en allerlei lekkernijen worden uit de kast gehaald. In Spanje hebben de mensen die vernoemd zijn naar een heilige dus eigenlijk twee verjaardagen.
• Voor de mensen zonder naamdag is er Allerheiligen. Deze dag valt altijd op 1 november en is in veel landen een vrije dag.
• Er wordt wel eens gezegd dat het in Spanje iedere dag feest is. Dit komt grotendeels doordat ieder dorp zijn eigen patroonheilige heeft die herdacht wordt op de dag dat hij stierf. En aangezien er aardig wat dorpen zijn in Spanje...

Heilige

Als je vernoemd bent naar een heilige, mag je van geluk spreken met twee verjaardagen per jaar. De naamdag wordt vaak gevierd op de dag dat de heilige waar je naar vernoemd bent is gestorven en wordt gevierd om deze heilige te eren en herdenken. De vernoemingen gaan erg ver; als je bijvoorbeeld vernoemd bent naar de heilige San José kun je José heten, maar Fina of Pepe kan ook. Daarnaast maakt het niet uit of de naam van de heilige waar je naar vernoemd bent mannelijk of vrouwelijk is; de vrouwelijke vernoemingen Nicole en Nicoletta van de mannelijke heilige Sint-Nicolaas worden namelijk vaak gebruikt. Naamdag in Spanje wordt ongeveer het zelfde gevierd als een verjaardag. Het wordt gevierd met eten, gebak, drankjes, bloemen en bezoek van familie en goede vrienden die vaak een klein cadeau meebrengen. Wanneer je niet naar een heilige vernoemd bent, mag je je naamdag vieren op Allerheiligen.

Allerheiligen

Het christelijke feest dat op 1 november valt en te maken heeft met Día del Santo is Allerheiligen. Het wordt gevierd onder katholieken en Anglicanen en in de Katholieke Kerk is het een belangrijk feest. Op deze dag worden alle heiligen herdacht. Veel landen, waaronder ook Spanje, zien 1 november als nationale vrije dag. In Nederland is dit echter in 1960 afgeschaft. Deze feestdag wordt in Spanje gevierd met speciaal eten voor Allerheiligen: huesos de santos (beenderen van heiligen, opgerolde marsepein) en donuts.

“Het is iedere dag wel ergens feest in Spanje.” Dat klopt! Want doordat onder andere ieder dorp zijn eigen patroonheilige heeft, lijkt het wel iedere dag feest. Een patroonheilige is een heilige of engel die wordt beschouwd en vereerd als beschermer van een stad en van wie men bij een doopsel de naam kan ontvangen. Zo heeft Valencia bijvoorbeeld San José en eert de stad hem met het bekende Fallas festival. Benicassim houdt in januari een feestweek om San Antonio te eren en begin september heeft Salamanca een feestweek met stierengevechten en een optocht, ter ere van de Virgen de la Vega. De heiligen zijn in Spanje erg belangrijk en zorgen tegelijkertijd voor vele feestjes door het hele land en het hele jaar.

Spanjaarden beginnen er ’s ochtends vroeg al mee wanneer ze voor het werk ergens gaan ontbijten. Uiteraard zijn er veel soorten koffie en het assortiment wordt alleen maar groter. Op iedere soort koffie zijn er weer een paar variaties om zo voor iedereen zijn of haar perfecte koffie te maken. Het werk in een bar wordt er niet makkelijker op..

• Het eerste kopje koffie werd al heel lang geleden gedronken, maar niet op de manier zoals wij het nu drinken. Hoewel je anders verwacht, werd koffie in Spanje een heel lange tijd alleen door de koninklijke familie en de adel gedronken.
• Van zwarte koffie naar koffie verkeerd en van koffie met alcohol naar ijskoffie. Alles is mogelijk. Ze hebben natuurlijk wel allen hun eigen Spaanse benaming. Altijd handig om te weten; ook wanneer je in Spanje een koffie wilt bestellen die het meest op de koffie van thuis lijkt.

Koffie geschiedenis

Koffie zelf bestaat al heel lang: omstreeks 1500 werd er al koffie gedronken door de Jemenitische, wijze Soefi’s om wakker te blijven tijdens het bidden. Rond 1600 kwam het naar Europa en hier werd het beschouwd als medicijn.Hoewel het officieel geen medicijn is, is het wel een gezond middel. Het stimuleert bijvoorbeeld het centrale zenuwstelsel en bevordert de ademhaling en de spijsvertering.

Waar Spanje op heel veel aspecten voorloopt op de rest van Europa, kwam de koffie echter pas laat aan in Spanje. Daarbij werd het in eerste instantie, en voor een lange tijd, alleen nog maar gedronken door de koninklijke familie en de adel. Toen uiteindelijk in 1764 (eerste koffiecafé in Amsterdam al in 1663) het eerste koffiecafé werd geopend in Madrid ging het snel. Een paar jaar later werden ook in Barcelona koffiecafés geopend en deze inspireerden vele andere steden in Spanje. De Spaanse koffie was een feit. Inmiddels zijn we al bijna 250 jaar verder en zijn er verschillende variaties op koffie.

Soorten koffie in Spanje

Wie een (bij)baantje zoekt in een Spaans café, zal zich toch goed moeten inlezen over de verschillende soorten koffie. Spanje houdt van veelzijdigheid, in de zomer en in de winter. Er zijn dan ook niet voor niets 7 soorten koffie met elk ook nog zijn eigen variaties aan de hand van de wensen en behoeften van de klanten. Hieronder een korte uitleg over de soorten koffie die in de cafés te vinden zijn:

Café solo is een sterke kop zwarte koffie die vaak na maaltijden of bij het ontbijt wordt gedronken. Een Cortado is een sterke kop koffie met een beetje warme melk. Een cortado wordt vaak gedronken uit een glas en lijkt veel op buitenlandse koffie. Café con leche, de naam zegt het al: koffie met melk. Café con leche is het meest bekend onder de buitenlanders en vergelijkbaar met koffie verkeerd. Het is een kop koffie met warme melk die vaak bij het ontbijt genuttigd wordt.Na 11 uur ’s avonds wordt de café con leche vervangen door een sterkere kop koffie. Een americano is koffie op z’n Amerikaans: een grote kop zwarte koffie. Een Americano is minder sterk dan een café solo. Speciaal voor de mannen is er een carajillo, vergelijkbaar met een café solo. Een klein, sterk kopje koffiemaar dan met een scheut whisky, cognac of een ander soort likeur. Deze koffie wordt veel gedronken door Spaanse mannen. Ook de cappuchino heeft Spanje bereikt, al zijn de Spanjaarden er zelf niet zo fan van. De cappuchino is verkrijgbaar met een topping van slagroom of opgeklopte melk. Als Spanjaarden het al drinken, is dit met opgeklopte melk. De slagroom is namelijk voor toeristen. Niets is immers ‘veiliger’ dan cappuchino met slagroom; je weet wat je krijgt. Voor de zomer is er de café con hielo: koffie met ijs. Wanneer je een café con hielo bestelt, krijg je een café solo of een cortado met suiker en een glas met ijs. De bedoeling is dat je zelf de koffie in het glas met ijs schenkt en geniet van een heerlijke, verfrissende en koude koffie.

Natuurlijk zijn er nog veel meer soorten koffie, maar dit zijn de meest voorkomenden.

In het Spaans heten ze Los Pueblos Blancos, de witte dorpen van Andalusië. Ze worden gekarakteriseerd door de huisjes met witte muren en rood/bruine daken op een hooggelegen plek in de gebieden van Cádiz en Málaga. Maar wat zit hier achter? Waarom zijn ze allemaal wit en waarom bevinden ze zich allemaal in de bergen? De witte dorpen van Andalusië hebben een eigen verhaal.

• Alle details van de huisjes hebben een eigen doel. De kleine raampjes, de fel witte verf en de dikke muren. De huisjes in Andalusië zijn zo gebouwd om heel logische redenen.
• Het gebied is bevolkt geweest door vele volkeren, toch heeft één volk de grootste stempel achter gelaten waardoor de witte dorpen in Andalusië zijn zoals ze nu zijn.

Alles is gedaan met een reden. Dit geldt ook voor de witte dorpen van Andalusië. Alle huizen zijn gebouwd met dikke muren, kleine ramen en een fel witte verf. Dit is typerend voor de huizen in deze regio. De dikke muren zijn een goede isolatie voor warmte én kou. Wanneer in de winter het binnenhouden van warmte essentieel is, is in de zomer het binnenhouden van koele lucht essentieel. Daarnaast zorgen de kleine ramen ervoor dat er niet teveel zonlicht het huis binnenkomt. Teveel zonlicht zal het huis in de zomer opwarmen en dat is nu juist wat niet de bedoeling is. De fel witte verf van de huisjes kaatst het zonlicht terug waardoor deze niet doordringt in het huis. De reden dat de muren zo wit blijven is overigens heel simpel: iedere lente krijgt ieder huisje een nieuw verfje om de lente in te luiden. Deze huisjes zijn gemaakt voor het klimaat van Andalusië. Je vindt ze vooral in het Natuurpark Sierra de Grazalema, maar ook in de regio van Cádiz en Málaga. Het is een echte toerische attractie. Toch mag je niet vergeten dat deze oase van schoonheid ook nog gewoon een leefgebied van mensen is; al maakt het dat misschien wel nóg mooier. De dorpen brengen een speciaal Arabisch gevoel met zich mee vanwege de smalle straatjes en de gezellige pleintjes. De pleintjes van de witte dorpen, waar oude mannetjes rustig in de schaduw een potje zitten kaarten en waar de vrouwen de bloemetjes mooi houden. Het is een plaatje. Ondanks het Arabische gevoel dat je krijgt bij de dorpjes, heeft ieder dorpje ten minste één rooms-katholieke kerk die het plaatje compleet maakt.

De Moren in Spanje

Dat de huisjes alleen een klimaattechnische reden van bouw hebben, was overigens niet altijd zo. Het gebied is al bewoond sinds de prehistorie. Er zijn verschillende grotten te vinden met rotsschilderingen. Hoewel er vele volkeren in dit gebied hebben geleefd, is er één volk geweest dat enorm invloedrijk is geweest voor de dorpen; de Moren. Zij leefden en regeerden vanaf de 13^e eeuw in grote delen van Spanje. Toen op een gegeven moment de Spanjaarden hun land weer opeisten, vluchtten de Moren de bergen in en bouwden ze witte huisjes met dikke muren en kleine raampjes. In eerste instantie was het dus ook een soort bescherming tegen de Spanjaarden. Vanaf de hoge berg konden de Moren ze al snel aan zien komen en zo konden ze zich optijd verdedigen tegen de Spanjaarden. Vandaag de dag hoeven de mensen in de dorpen zich alleen nog maar te beschermen tegen alle toeristen die deze prachtige plek van dichtbij willen zien.

Spaanse feestdagen

Spanje kent enorm veel feestdagen. De meeste van deze Spaanse feestdagen worden ieder jaar volgens traditie opnieuw gevierd. Zo ook oud en nieuw in Spanje. Spanje kent enkele vrij aparte tradities, gewoonten en gebruiken die tijdens oudejaarsavond gevierd worden. Oudejaarsavond wordt groots en uitgebreidt gevierd in Spanje, en op zijn Spaans begint ook het gefeest op oudejaarsavond relatief laat.

Oudejaarsavond wordt in het Spaans ‘Noche Vieja’, de oude nacht genoemd. Op oudejaarsavond blijven de meeste Spanjaarden tot twaalf uur thuis met de hele familie. In Spanje begint oudejaarsavond met een zeer uitgebreid diner met de hele familie. Na het diner verplaatsen de meeste Spanjaarden zich naar een van de pleinen in de stad. Het bekendste plein in Spanje om oud en nieuw te vieren is Puerto del Sol in Madrid. Dit is dan ook het middelpunt van het Spaanse oud en nieuw. Rond de klok van twaalf uur zijn alle ogen gericht op de klok op de Puerta del Sol. Deze klok is ook op televisie te zien zodat iedereen met ‘Las Uvas de La Suerte’ traditie mee kan doen.

Spaanse tradities

‘Las Uvas de La Suerte’ is een Spaanse traditie die is ontstaan in 1909 doordat druiventelers in Alicante hun druiven niet konden kwijtraken en ze uit deelden. Om 12 uur worden er druiven gehapt. Één druif per klokslag, 12 klokslagen lang. Wanneer het je lukt om twaalf druiven op te eten voor de 12 klokslagen voorbij zijn, dan zal je het komende jaar veel geluk en voorspoed hebben. Iedere druif staat gelijk aan één maand van het jaar.

Nadat de druiven naar behoren zijn verwerkt, wenst iedereen elkaar een gelukkig nieuwjaar en wordt er net als in Nederland getoast met champagne. Steeds populairder wordt cava, dit is een Spaanse champagne. Voor cava worden andere druiven gebruikt dan voor champagne. En omdat het in eigen land gemaakt wordt is cava vaak ook voordeliger dan champagne.

Naast ‘Las Uvas de La Suerte’ zou voor vrouwen ook het dragen van rood ondergoed zoals een bh of sokken zorgen voor geluk in de liefde in het komende jaar. Echter moet dit ondergoed wel cadeau gedaan zijn. 

In tegenstelling tot in Nederland wordt vuurwerk in Spanje niet gebruikt zoals in Nederland speciaal voor oud en nieuw. In Spanje kan het hele jaar door vuurwerk gekocht worden, en vuurwerk is dan ook meer iets voor zomer feesten dan alleen voor oudejaarsavond. Nadat men elkaar een ‘Feliz Año Nuevo’, een gelukkig nieuwjaar, heeft gewenst gaat de jongere generatie de stad in. Net als in Nederland feesten zij door tot in de vroege uurtjes. En wat is er nu lekkerder dan typisch Spaanse churros met warme chocolade.